“Reeds verworven competenties in beeld brengen en echt maatwerk bieden.“
AANLEIDING EN AANPAK
Na de geleerde lessen uit onze twee eerdere projecten hebben we in het najaar van 2016 een expertmeeting georganiseerd. Tijdens deze expertmeeting zijn we met leraren, schoolleiders, HBO en WO lerarenopleiders, assessoren en mensen van de inspectie, VO-raad, VSNU en VH in gesprek zijn gegaan over de vraag: Hoe zorgen we samen dat grotendeels bekwame leraren die al voor de klas staan een passend maatwerk traject kunnen volgen om hun bevoegdheid te halen?
We zijn daarop met 135 ervaren docenten op zoek gegaan naar een voor hen passende maatwerkroute t.b.v. een bevoegdheid. Daarmee hebben we beter inzicht gekregen in het proces ‘van bekwaam naar bevoegd’. In de loop van twee jaar hebben we ons verdiept in de rol die verschillende partijen in dit proces vervullen, welke factoren dit proces belemmeren en bevorderen, hoe obstakels kunnen worden overwonnen en welke rolverdeling en werkwijze helpt om een maatwerk-gerichte aanpak te ondersteunen. Stapsgewijs hebben we onze bevindingen tijdens 9 Expertmeetings aan de orde gesteld en samen met de aanwezige lerarenopleiders, schoolleiders, docenten, beleidsmakers en andere experts gezocht naar verklaringen en mogelijke oplossingen.
Alles overziend constateren wij dat een groot deel van de huidige on(der)bevoegdheid vooral een bijwerking is van de complexe inrichting van het bevoegdhedenstelsel en het daarop aansluitende versnipperde opleidingsaanbod. Een ontwikkelingsgericht bevoegdhedenstelsel kan deze complexiteit terugdringen. Maatwerk is daarbij het sleutelwoord. Als ‘maatwerk’ onderdeel is van het DNA van de lerarenopleiding, stimuleert dit niet alleen vanaf het begin ‘levenslang leren en professionaliseren’ van docenten, maar legt dit ook de basis voor een ‘leren leren’- gerichte onderwijspraktijk waarvoor al jarenlang gepleit wordt.
OPBRENGSTEN
BLOGS
PORTRETTEN
PROJECTPLAN
In dit project werken we samen met verschillende lerarenopleidingen en scholen door heel Nederland om in 2 jaar 100 on(der)bevoegde leraren op maat op te leiden tot een passende bevoegdheid.
DOELEN
Een mooi begin, maar het hogere doel van dit project is om alle (grotendeels) bekwame leraren die reeds voor de klas staan op maat op te leiden naar een bevoegdheid en te begeleiden bij hun professionele ontwikkeling tijdens en na de opleiding.
Subdoelen die we hiervoor hebben geformuleerd zijn:
- Het ontwikkelen van een breed toepasbare aanpak waarmee lerarenopleidingen een inhoudelijk op maat gesneden opleidingstraject ontwikkelen, en de kandidaten keuzemogelijkheden bieden voor de wijze waarop ze deze opleiding kunnen volgen (blended learning).
- Het ontwikkelen van een breed toepasbare rol- en taakverdeling tussen lerarenopleidingen en scholen waardoor kandidaten uit de verschillende doelgroepen effectief en op maat worden begeleid tijdens en na afloop van hun opleiding.
De betrokken opleidingen geven aan dat de samenstelling en (door)ontwikkeling van een adaptief toets-instrumentarium (DNA monitor) om het competentieniveau van (aspirant) leraren te bepalen cruciaal is om een beeld te krijgen van de verworven competenties en studie-instelling van de kandidaten. Dit is het derde subdoel van het project.
LEREN
Gedurende deze 2 jaar organiseert het team van DNA van de Leraar regelmatig verschillende expertbijeenkomsten. Hierbij worden ervaringen uitgewisseld tussen de verschillende betrokken partijen om samen zoveel mogelijk te leren over het adaptief toets-instrumentarium (DNA monitor), het opzetten en uitvoeren van maatwerktrajecten en de samenwerking tussen scholen en opleidingen bij de begeleiding van leraren.
DELEN
Door de opbrengsten met alle lerarenopleidingen en scholen in Nederland te delen brengen we de mogelijkheid op maatwerk voor iedere (aspirant) leraar dichterbij. We doen dit gedurende en na afloop van het project.
WERKWIJZE
Om 100 on(der)bevoegde leraren op maat op te leiden tot een passende bevoegdheid, doorlopen we de volgende 8 stappen:
-
- Voorlichting: Vanwege de grote belangstelling organiseren we in 2018 voorlichtingsbijeenkomsten voor geïnteresseerde leraren, schoolleiders, bestuurders en HR/P&O medewerkers. Verderop op deze pagina kunt u zich hiervoor aanmelden. Voorwaarde is dat u een HR/P&O medewerker van school/bestuur bent of meeneemt. Dit omdat zij een coördinerende rol spelen bij het vormen van een leerteam (zie volgende stap).
- Leerteam vormen: De deelnemers krijgen ieder een maatwerktraject, maar werken in leerteams samen aan hun ontwikkeling. Dit zijn groepen on-/onderbevoegde leraren van een of enkele scholen/besturen uit een regio. Ieder leerteam wordt gekoppeld aan één of meerdere lerarenopleidingen. Interesse om een leerteam aan te melden? Meld je dan aan voor één van onze voorlichtingsbijeenkomsten.
- GO/NO GO: Op basis van een uitgebreid aanmeldingsformulier en een intake stelt de lerarenopleiding samen met het team van DNA van de leraar vast of de kandidaat toelaatbaar is tot het project. Hierbij besteden de universitaire lerarenopleiding expliciet aandacht aan de vakkennis op academisch niveau.
- Vaststellen competentieniveau en leerbehoeften: Bij een GO gaat de deelnemer in het leerteam aan de slag met het opstellen van een portfolio en wordt door de betrokken opleiding de DNA-monitor (een adaptief assessment t.b.v. het vaststellen van competenties en leerbehoefte) afgenomen. Hierbij wordt rekening gehouden met de inhoud van de modules van het betreffende vakgebied.
- Ontwerp maatwerktraject: Op basis van het portfolio en de uitkomsten van de DNA monitor ontwerpen de opleiding, de kandidaat en de school samen een maatwerktraject dat leidt tot het behalen van de beoogde bevoegdheid. Hierbij leggen zij hun afspraken over ieders inzet, de taakverdeling en de begeleiding tijdens en na afloop van de opleiding vast.
- Uitvoering maatwerktraject: Ieder van de kandidaten volgt zijn of haar eigen traject, waarnaast zij regelmatig (ca 1 x per maand) in hun leerteam ervaringen uitwisselen. In de onderwijspraktijk worden zij begeleid vanuit hun eigen school. Gaande de opleiding van maximaal 2 jaar wordt periodiek een formatieve toets (de DNA-monitor) uitgevoerd om een beeld te krijgen van de vorderingen.
- Bevoegdheid!: Aan de hand van een afsluitend assessment wordt door de verantwoordelijke opleiding nagegaan of de kandidaat voldoende bekwaam is voor het afgeven van een bevoegdheid.
- Doorgaand leren: De school begeleidt de leraar bij de professionele ontwikkeling in de praktijk.
SAMENWERKING
Dit project is geïnitieerd door het team van DNA van de Leraar en wordt uitgevoerd in opdracht van de VO-raad en het ministerie van OCW.
We werken samen met meer dan 10 lerarenopleidingen uit het HBO en WO en ca 20 VO-scholen/besturen. Het project heeft de instemming van de VH/ADEF en de VSNU/ICL. Hiernaast betrekken we de Inspectie van het Onderwijs, het NRO en verschillende externe deskundigen.
