We hebben in ons project tientallen kandidaten voorbij zien komen die on(der)bevoegd lesgeven in het VMBO met een PABO diploma. Dat is geen toeval. VMBO scholen werven actief in deze groep. Waarom? Schoolleiders en collega’s hebben het gevoel dat zij alles in huis hebben dat de leerlingen op het VMBO nodig hebben. Maar die bekwaamheid staat niet gelijk aan de vereiste bevoegdheid. In het huidige stelsel moeten mensen die in het VMBO lesgeven een tweedegraads bevoegdheid hebben. Daarnaast is de speciale regeling Groepsleerkracht in het leven geroepen waarmee deze almaar groeiende doelgroep on(der)bevoegden via een half jaar deeltijdtraject ‘bevoegd’ is om les te geven in de VMBO onderbouw.

Die regeling is een pleister die eigenlijk net niet goed blijft zitten… want ten eerste, worden deze mensen net zo goed (en met succes!) ingezet in de bovenbouw, zeker met de huidige tekorten. Ten tweede is het geen maatwerktraject. En dan kun je denken “Ach, wat is een half jaar?”. Nou, dat is veel wanneer je een half jaar lang minder tijd hebt voor je leerlingen, collega’s en familie, terwijl je vakken moet doen die je als je al enige jaren werkzaam bent in het VMBO gevoelsmatig niet meer nodig hebt. Waarom zouden we deze mensen niet, net als bij de zij-instroom, een assessment laten doen om in te schatten in hoeverre zij de kennis en competenties die worden aangeleerd met het traject al in huis hebben? Ten derde is het zeer onduidelijk wat het traject nu precies oplevert. Is het een bevoegdheid of een certificaat? Hoe duurzaam is dat ‘bewijs’? Kan een volgende minister of staatssecretaris zomaar besluiten dat het niets waard is? Een huismerk pleister dus die bij de eerste keer handenwassen in de gootsteen ligt. Dat verdienen deze leerkrachten allerminst!

Dan dus optie twee: het halen van de tweedegraads bevoegdheid, bij voorkeur via de zij-instroomregeling, want dan wordt vooraf ingeschat wat je kunt en kent. Met deze bevoegdheid mag je lesgeven t/m de onderbouw VWO wat betekent dat je heel veel meer lesstof behandelt dan je ooit nodig zult hebben op het VMBO. Zo kunnen 2e graads docenten dus ook voor een andere doelgroep staan. Maar gelooft u mij veel vakmensen die met veel plezier werken in het VMBO, gruwelen van het idee om voor een brave klas VWO’ers te staan – Not their cup of tea. Not now, not ever.

“Ja, maar ze moeten toch boven de stof staan?”

En dan roepen we met z’n allen “Ja, maar ze moeten toch boven de stof staan? Je wilt toch dat ze het niveau van 3 VWO aankunnen, als docent.” Ik kan in die gedachte komen. Maar let wel het betreft hier mensen die al een HBO diploma op zak hebben. Hun niveau is dus reeds getoetst. Waar het aankomt op het vakinhoudelijk niveau, zullen zij erkennen dat boven de stof staan voorwaardelijk is. Maar in de studie komen onderwerpen voor die nooit en te nimmer behandelt worden op het VMBO. En nog even ongeacht of zijn dan wel of niet in staat zijn die vakken te halen, is het geen maatwerk te noemen dat zij naast hun drukke baan en gezinsleven door deze hoepels moeten springen. Als je moet kiezen tussen je collega of een leerling uit de brand helpen, of het leren van een tentamen over een onderwerp dat je nooit gaat gebruiken in je werk, wat doe je dan? Juist!

Lesgeven in het VMBO verlangt bovenal hele goede pedagogische skills. Iets waarvan schoolleiders aangeven dat terug te zien in PABO opgeleiden. Het is tijd dat we hen gaan erkennen voor de belangrijke bijdrage die ze leveren en dat we hen bevoegd achten op basis van hun ervaring, kennis en kunde voor de klas. Aanvullend studeren doen ze met liefde en plezier. Maar dan wel dat wat nodig is. Dan staan ze in hun kracht!