Onderwijs in tijden van Corona 1: Antoinette, lerares Frans

Corona zet het onderwijs op zijn kop. Voor zowel leerlingen als leraren is het een grote omslag. Lees mee in dit portret van Antoinette, lerares Frans op een middelbare school in de Randstad. Haar werk is totaal veranderd – andere omgang met leerlingen en collega’s, andere didactiek, andere communicatie. Maar ook uitzicht op een meer permanente verandering.   

Antoinette is lerares Frans. Niet zomaar een lerares, vinden haar leerlingen. Die lopen weg met haar. Anders dan op veel andere scholen kiezen veel leerlingen Frans. Dat komt mede door de bijzondere aanpak: Frans leren door te beginnen met gebaren, spreken en luisteren. Al na een week spreken leerlingen vlekkeloos kleine Franse zinnetjes. ‘Kessekesè’? hoor je ze vragen – ook al  hebben ze geen idee hoe je dat schrijft. Dat geheim ontdekken ze pas later. Leerlingen laten zich meeslepen – ook als Frans in de hogere leerjaren moeilijker wordt. De examenresultaten behoren tot de beste van Nederland – elk jaar opnieuw.

Maar nu is het stil in haar klas. De school is dicht. Al meer dan twee weken. Antoinette werkt thuis, achter haar laptop. Net als haar eigen kinderen trouwens – en haar man. Bijna van de ene dag op de andere sloot de school. Donderdag leek alles nog normaal – ook al waren er vrij veel leerlingen afwezig met verkoudheidsklachten. Vrijdag was de sfeer helemaal omgeslagen. Iedereen vroeg zich af wanneer de school dicht zou gaan. Intussen zat de schoolleiding druk te overleggen over verschillende scenario’s. Wachten op de Minister, of zelf de knoop doorhakken? Wat betekent dat voor de leerlingen? Voor de schoolexamens? Welke afspraken maken we over lesgeven, lesrooster, huiswerk, toetsen…? Hoe kunnen docenten dat ‘handelen’?

Dat weekend ging de Minister om. Van de schoolleiding ontving ze een heldere email met het besluit, spelregels over onderwijs, de omgang met leerlingen, de communicatie. Die eerste dag startte met een skype-vergadering met haar vier andere collega’s Frans. Niemand die zeurde over het besluit.  Iedereen stond gelijk in de stand van ‘Ok, wie doet wat?’ ‘Waar ben jij goed in?’ Geen haar op hun hoofd die eraan dacht om eerst enkele dagen de boel ‘on hold’ te zetten en de tijd te nemen voor een Plan. ‘Hup, aan ‘t werk – de leerlingen rekenen op ons.’

Vanaf dat moment staat Antoinette de hele dag ‘aan’. Niet even lekker de klas aan ‘t werk zetten – maar continu alert, reageren op leerlingen, op collega’s, materiaal ontwikkelen. Met een collega Frans elders overleggen over materiaal waarmee leerlingen zoveel mogelijk kunnen spreken en luisteren…

Ineens heeft Antoinette 200 leerlingen – en niet zeven klassen. Tweehonderd individuen. Hun thuissituatie klinkt luider door dan normaal: geen lekkere werkplek, veel afleiding, jengelende broertjes en zusjes. Zorgen ook – over praktische dingen, zoals een oude, trage computer of over een tante die ziek is geworden…Niet alle leerlingen lezen de emails goed. Dus verzint ze ‘houvast-punten’ om hen structuur te geven. Sommige leerlingen dreigen te verzuipen door alle vakken die aan hen trekken. Echte afspraken daarover zijn er nog niet.

Ook voor Antoinette is de druk hoger. Tenminste tweemaal per dag controleert ze de emails van leerlingen. Ze geeft snel feedback – daar leren ze van. Samen met collega’s ontwikkelt ze nieuw materiaal. Bespreekt hoe ze ‘live’ kunnen lesgeven. Haar eigen rooster? Een parttimebaan? Dat telt niet meer. De hele dag, de hele week is ze continu bezig.

Zo leert ze haar collega’s veel beter kennen. Ze heeft het getroffen. Vijf heel verschillende mensen die elkaar goed aanvullen en steunen. Andere secties? Daar heeft ze nog niet veel contact mee. Nauwelijks tijd voor.

Terwijl ik met haar praat, verandert de toon van Antoinette’s verhaal. Heftig? Ja dat is het zeker! Maar ook spannend, creatief! Op dit moment doen ze iets waar ze al langer over spreken: onderzoekend lesgeven, meer maatwerk. En tegelijk zijn er nieuwe problemen. Hoe kun je in deze situatie taalvaardigheden scherpen, slijpen? Leerlingen op een hoger niveau brengen?  Hoe ga je om met toetsen? Hoe houd je hen gemotiveerd, nu ze hun klasgenoten zo missen? Daarover spreken ze met elkaar.

Ok – nu is het een rollercoaster. Antoinette heeft zich met haar collega’s erin gestort. Ze hebben gelijk een hoop zaken aangepakt en slaan zich er met veel energie doorheen. Wat enorm helpt is de steun die ze ondervinden van de schoolleiding. Die zetten een heldere koers uit, communiceren goed, first things first. Of dat belangrijk is? Nou en of: ze zòrgen!

Eind maart maakte Rutte bekend dat de scholen tot tenminste eind april dicht blijven. Tot nu toe zijn ze nog veel aan het improviseren. Is het een kwestie van overleven. In het mentoroverleg hebben ze de eerste weken geëvalueerd. ‘We moeten een ‘nieuw normaal’ creëren’ is de stemming. Dingen beter behapbaar maken – zowel voor leerlingen als docenten. Dus hebben ze twee deadlines verschoven, om meer lucht te geven.

Antoinette denkt intussen vooruit. Ze verwacht dat als deze situatie langer duurt, dit een doorbraak kan betekenen. Dat het onderwijs ‘na-corona’ er anders uit zal zien. Beter, vernieuwender. Zoals je je, als je goed uitgeziekt bent, lekker fris kunt voelen. Na de crisis: ander onderwijs?

Pieter Hettema